चिनियाँ प्रहरीले २४ फेब्रुवरी शनिबार बाँध परियोजनाको विरोध गरेको आरोपमा पक्राउ परेका तिब्बतीहरूको व्यापक स्तरमा, कठोर सोधपुछ सुरु गर्यो, यति नराम्ररी कुटपिट गरियाे कि उनीहरूमध्ये केहीलाई उपचार गराउनु परेकाे कुरा, विभिन्न ३ स्रोतहरूलाइ उद्धृत गर्दै रेडियो फ्री एशिया (आरएफए) ले जनाएकाे छ ।
शुक्रबार, आरएफएले विशेष रूपमा रिपोर्ट गर्यो कि मध्य चीनको सिचुआन प्रान्तको कार्डजे तिब्बती स्वायत्त प्रिफेक्चरको देगे काउन्टीमा रहेको वाङबुडिङ टाउनसिपबाट बौद्ध भिक्षुहरू र स्थानीय बासिन्दाहरू मध्येबाट एक हजार भन्दा बढी तिब्बतीहरूलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो।
बन्दीहरूलाई “महत्वपूर्ण प्रश्नहरूको जवाफ दिन अस्वीकार गर्दा प्रत्येक पटक थप्पड र कुटपिट गरियो,” एक स्रोतले व्यक्तिगत सुरक्षाको लागि नाम न छाप्ने सर्तमा बोल्दै आरएफएलाई भन्यो। “धेरैलाई अस्पताल लैजानुपर्यो।”
फेब्रुअरी 14 देखि, भिक्षुहरू र बासिन्दाहरूले चिनियाँ भाषामा जिन्सा नदी भनेर चिनिने द्रिचु नदीमा गङ्तुओ जलविद्युत बाँधको नियोजित निर्माणको लागि शान्तिपूर्ण रूपमा विरोध गर्दै आएका थिए।
बाँधले दुई ठूला समुदायहरूलाई स्थानान्तरण गर्न र १३औं शताब्दीको पुरातन भित्ति चित्रका लागि प्रख्यात वोन्टो मठ लगायत धेरै गुम्बाहरूलाई डुबाउन बाध्य पार्नेछ।
“वोन्टो मठका भिक्षुहरूमध्ये एक जना थिए जसलाई तुरुन्तै अस्पताल लैजानुपरेको थियो किनभने उनलाई यति नराम्रो कुटपिट गरिएको थियो कि उनी बोल्न पनि सकेका थिएनन्।” पहिलो स्रोतले भन्यो। “उनको शरीरमा धेरै गम्भीर चोटहरू पनि थिए।”
बन्दीहरुलाई खाना खुवाइएको छैन,
पक्राउ परेका मध्ये धेरैलाई माथिल्लो वोन्टोको प्रहरी चौकीमा राखिएको थियो भने धेरैलाई डेगे काउन्टीको पुरानो जेलमा राखिएको थियो, स्रोतले आरएफएलाई बताएको छ।
प्रहरीसँग एक हजारभन्दा बढी व्यक्तिलाई एउटै स्थानमा थुन्ने ठाउँ नभएकाले देगेका विभिन्न ठाउँमा थुनामा राखिएका छन् ।
“यी हिरासत केन्द्रहरूमा, पक्राउ परेका तिब्बतीहरूलाई तातो पानीबाहेक कुनै खाना दिइएन, र धेरै चिसो तापक्रममा खानाको अभावका कारण केही मरे,” दोस्रो स्रोतले आरएफएलाई भन्यो।
शुक्रबार, आरएफएले थाहा पायो कि पक्राउ परेका तिब्बतीहरूलाई आफ्नै ओछ्यान र त्साम्पा ल्याउन भनिएको थियो – एक तिब्बती स्टपल – जुन स्रोतले भन्यो कि बन्दीहरूलाई चाँडै रिहा गरिने छैन भन्ने संकेत हो।
चीनले पनि डेगे काउन्टीमा कोभिड १९ जस्तो प्रतिबन्ध लगाएको छ र स्थितिलाई नियन्त्रणमा ल्याउन माथिल्लो वोन्टो लगायत तिब्बतीहरूलाई हिरासतमा राखिएका क्षेत्रमा ठूलो संख्यामा प्रहरी तैनाथ गरेको छ, स्रोतले आरएफएलाई बताएको छ।
“देगे बाहिरबाट ल्याइएका प्रत्येक प्रहरी एकाइलाई प्रत्येक समुदायलाई नियन्त्रण गर्ने र त्यहाँका मानिसहरूलाई कडा निगरानी र दमन गर्ने जिम्मेवारी दिइएको छ,” तेस्रो स्रोतले आरएफएलाई भन्यो।
“वोन्टो र येनाका समुदायहरूमा मानिसहरूलाई आफ्नो घरबाट बाहिर निस्कन प्रतिबन्ध लगाइएको छ र प्रतिबन्धहरू यति गम्भीर छन् कि यो कोभिड-१९ को प्रकोपको समयमा भएको जस्तै हो जब सम्पूर्ण ठाउँ तालाबन्दीमा थियो,” उही स्रोतले भन्यो।
प्रहरीले बिहीबार, फेब्रुअरी २२ मा प्रदर्शनकारीहरूलाई पक्राउ गर्न थाल्यो। RFA सँग विशेष रूपमा साझा गरिएको नागरिक भिडियोहरूमा चिनियाँ अधिकारीहरूले कालो पहिरन लगाएका भिक्षुहरूलाई जबरजस्ती रोकिरहेको देखाइएको थियो, जो बाँध निर्माण रोक्नको लागि कराएको सुन्न सकिन्छ।
प्रतिक्रियाहरू
क्यानाडाली विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले आरएफएलाई सरकारले डेगेको अवस्थालाई नजिकबाट नियालिरहेको र तिब्बतीहरूलाई थुनामा राख्नु “गम्भीर चिन्ताको विषय” भएको बताए।
ग्लोबल अफेयर्स क्यानडाका प्रवक्ता जेनेभिएभ ट्रेम्बलेले भने, “अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता र धर्म वा विश्वासको स्वतन्त्रतामा प्रतिबन्धहरू र भाषिक र सांस्कृतिक अधिकारहरूको संरक्षण सहित तिब्बतीहरूलाई असर गर्ने मानवअधिकारको अवस्थाबारे क्यानाडा गहिरो चिन्तित छ।”
“हामी चिनियाँ अधिकारीहरूलाई अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र भेलाको अधिकारको प्रयोग गरेको कारण पक्राउ परेका सबै (तिब्बती) लाई तुरुन्त रिहा गर्न आग्रह गर्दछौं,” उनले भनिन्।
सामूहिक गिरफ्तारीको आरएफएको रिपोर्टलाई उद्धृत गर्दै, निर्वासित तिब्बत सरकारका नेताहरू र ४२ भन्दा बढी देशका तिब्बत समर्थन समूहका प्रतिनिधिहरूले शनिबार एक विज्ञप्ति जारी गर्दै चिन्ता व्यक्त गरे।
“डेगेमा अहिंसात्मक विरोध प्रदर्शनमा भएको दमन निन्दा भन्दा बाहिर छ। तिब्बतीहरूको अधिकारको लागि चिनियाँ अधिकारीहरूको बेवास्ता कुनै पनि उपायबाट अस्वीकार्य छ, ”पेन्पा छिरिङ, सिक्योङ वा केन्द्रीय तिब्बती प्रशासनका अध्यक्षले भने।
“दण्डात्मक कार्यहरूले मानवअधिकार भन्दा आफ्नो विचारधारा र चासोलाई चीनले प्राथमिकता दिएको देखाउँछ,” उनले भने। “हामी चिनियाँ सरकारलाई पक्राउ परेका सबैलाई रिहा गर्न र तिब्बती जनताको अधिकार र आकांक्षाको सम्मान गर्न आह्वान गर्दछौं।”
निर्वासित तिब्बती आध्यात्मिक नेता दलाई लामाको घर भारतको धर्मशालामा समेत विश्वभरका तिब्बतीहरूले प्रदर्शनकारीहरूसँग ऐक्यबद्धताका लागि प्रदर्शनहरू जारी राखे। गत हप्ता, तिब्बतीहरूले न्यूयोर्क, टोरन्टो र जुरिचमा चिनियाँ वाणिज्य दूतावास अगाडि प्रदर्शन गरेका छन्।
“म चीन सरकारले तिब्बती क्षेत्रहरूमा लगाएको सूचनाको बढ्दो नियन्त्रणलाई ध्यानमा राख्दै तिब्बतको स्थितिमा हामी कत्तिको दुर्लभ (यो हो) हामीसँग सानो झ्याल पाउन सक्षम छौं भनेर जोड दिन चाहन्छु।” मानव अधिकारका अन्तरिम चीन निर्देशक, माया वाङ ले RFA लाइ फोन द्वारा भन्नुभयो।
